Ινομυαλγία: Η Νόσος Φάντασμα
του Ντελή Κων/νου

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ

Η ινομυαλγία αποτελεί ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από γενικευμένο χρόνιο πόνο και αποτελεί το πιο συνηθισμένο αίτιο χρόνιου πόνου στις δυτικές κοινωνίες. Επιπλέον οι ασθενείς εμφανίζουν συχνά καταθλιπτική διάθεση, άγχος, διαταραχές του ύπνου, συμπτώματα από το γαστρεντερικό και χρόνια κόπωση.

ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΗ ΕΙΝΑΙ Η ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ

Η ινομυαλγία αποτελεί πολύ συχνό σύνδρομο. Υπολογίζεται ότι περίπου 4% του πληθυσμού εμφανίζουν τα συμπτώματα του συνδρόμου. Οι περισσότεροι πάσχοντες είναι γυναίκες μέσης ηλικίας. Η διάγνωση γίνεται συνήθως στην 4η ή 5η δεκαετία της ζωής.

ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑΣ

Πόνος: Το κύριο χαρακτηριστικό του συνδρόμου είναι ο χρόνιος διάχυτος μυοσκελετικός πόνος. Παράλληλα συνυπάρχει και αυξημένη ευαισθησία σε ερεθίσματα που φυσιολογικά δεν προκαλούν πόνο, όπως για παράδειγμα ένα απλό άγγιγμα. Υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία, τα λεγόμενα tender points (φαίνονται στην εικόνα),που η πίεσή τους οδηγεί σε έκλυση πόνου.
Κόπωση: Οι ασθενείς με ινομυαλγία νιώθουν πολύ έντονη και ανεξήγητη κόπωση. Η κόπωση αυτή επιδεινώνεται με την καθημερινή συνήθη δραστηριότητα.
Διαταραχές του συναισθήματος: Οι πάσχοντες από ινομυαλγία βιώνουν πολύ συχνά έντονο άγχος και καταθλιπτικό συναίσθημα. Συνήθως πρόκειται για ανθρώπους με έντονα στοιχεία άγχους στην προσωπικότητά τους. Δεν είναι σπάνιες διαταραχές σε άλλες ανώτερες λειτουργίες όπως η μνήμη και η προσοχή.
Διαταραχές του ύπνου: Ο ύπνος στους ανθρώπους με ινομυαλγία δεν είναι αναζωογονητικός και οι πάσχοντες ξυπνούν το πρωί κουρασμένοι, παρά τον επαρκή χρόνο ύπνου και ξεκούρασης.
Ευερέθιστο έντερο: Πολύ συχνά η ινομυαλγία συνδυάζεται με συμπτώματα από το έντερο, όπως φουσκώματα, πόνο, δυσφορία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Όλα αποτελούν συμπτωματολογία μιας κατάστασης που λέγεται ευερέθιστο έντερο ή σπαστική κολίτιδα.

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑΣ

Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε ακριβώς τα αίτια της εμφάνισης του συνδρόμου της ινομυαλγίας. Η έρευνα ωστόσο εστιάζει σε διαταραχές στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Θεωρείται ότι τα άτομα με τη νόσο έχουν μια αυξημένη αντίληψη στην αίσθηση του πόνου, με αποτέλεσμα να βιώνουν φυσιολογικά ερεθίσματα ως επώδυνα. Έχουν βρεθεί διαταραχές στα επίπεδα νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη, η νοραδρεναλίνη και η ουσία P. H συχνότητα επίσης του συνδρόμου είναι αυξημένη μεταξύ μελών της ίδιας οικογένειας και έχουν ενοχοποιηθεί αρκετοί πολυμορφισμοί γονιδίων, όπως για παράδειγμα στο γονίδιο της σεροτονίνης.

Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΌΜΟΥ

Η διάγνωση της ινομυαλγίας είναι κλινική, δεν υπάρχει δηλαδή ειδική εξέταση που να επιβεβαιώνει ή να αποκλείει τη νόσο. Ο ειδικός ιατρός, συνήθως ο ρευματολόγος, θα αξιολογήσει το ιστορικό και τα ευρήματα από την κλινική εξέταση και θα οδηγηθεί στη διάγνωση. Κάποιες βασικές εξετάσεις και ακτινογραφίες μπορεί να γίνουν για να αποκλειστούν άλλες αιτίες χρόνιου πόνου, αν και αυτό τις περισσότερες φορές δεν είναι απαραίτητο. Δυστυχώς το σύνδρομο, αν και πολύ συχνό, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, ακόμα και στα μέλη της ιατρικής κοινότητας, με αποτέλεσμα η διάγνωση να γίνεται συνήθως με μεγάλη καθυστέρηση. Υπολογίζεται ότι συνήθως οι πάσχοντες έχουν συμπτώματα για περισσότερο από 2 χρόνια και έχουν επισκεφθεί τουλάχιστον 3-4 ιατρούς προτού γίνει η διάγνωση.

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑΣ

Η θεραπεία της ινομυαλγίας δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση και πολλές φορές απαιτεί συνεργασία περισσότερων ειδικοτήτων (ιατρός, φυσικοθεραπευτής ψυχολόγος, γυμναστής) για την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος. Κύριος στόχος αποτελεί η αλλαγή συνολικά του τρόπου ζωής και η ενσωμάτωση της άσκησης στην καθημερινότητα .
Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και τα υπόλοιπα κοινά αναλγητικά συνήθως δεν έχουν αποτέλεσμα στη μείωση του πόνου. Φάρμακα που επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα και βοηθούν στην αποκατάσταση της ισορροπίας των νευροδιαβιβαστών είναι συνήθως αποτελεσματικά στη μείωση του πόνου.
Η άσκηση και κυρίως η αεροβική γυμναστική (τρέξιμο, κολύμπι, περπάτημα. ποδήλατο) αποτελεί την πιο αποτελεσματική παρέμβαση στην αντιμετώπιση του πόνου της ινομυαλγίας. Παράλληλα βελτιώνει τις δυσκολίες στον ύπνο και μειώνει τα επίπεδα του άγχους και της κόπωσης. Σημαντικό είναι να γίνει ένας καλός σχεδιασμός της άσκησης ώστε να ξεκινήσει πολύ ήπια και σταδιακά να κλιμακώνεται σε ένταση και διάρκεια, με κύριο στόχο την καλή ανοχή από τον ασκούμενο και την υιοθέτησή της στην καθημερινότητα σε μακροχρόνια βάση.
Ψυχολογικές παρεμβάσεις όπως η αποφυγή αρνητικών σκέψεων, οργάνωση του προσωπικού χρόνου για χαλάρωση, ασκήσεις χαλάρωσης, ενθάρρυνση ευχάριστων δραστηριοτήτων, καθορισμός στόχων βοηθούν στην μείωση του πόνου και των υπόλοιπων συμπτωμάτων του συνδρόμου. Από τις εναλλακτικές θεραπείες η υδροθεραπεία και ο βελονισμός φαίνεται να έχουν καλά αποτελέσματα. Ο συνδυασμός βέβαια όλων των παραπάνω παρεμβάσεων, με κύριο βραχίονα την άσκηση, είναι αυτός που θα επιφέρει τελικά το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Η ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ ΣΑΝ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

H παγκόσμια οργάνωση υγείας λαμβάνοντας υπόψη τις διαστάσεις του προβλήματος έχει καθιερώσει την 12η Μαΐου σαν παγκόσμια ημέρα ενημέρωσης για την ινομυαλγία. Υπολογίζεται ότι περίπου 14 εκατομμύρια πολίτες της ευρωπαϊκής ένωσης υποφέρουν από το σύνδρομο με το αντίστοιχο κοινωνικοοικονομικό κόστος, λόγω των χαμένων ωρών εργασίας, των συχνών επισκέψεων σε επαγγελματίες υγείας και των άσκοπων εργαστηριακών εξετάσεων. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναπτύξει προγράμματα για την ενημέρωση τόσο του κοινού όσο και της ιατρικής κοινότητας με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση και την έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση της ινομυαλγίας, σε μια προσπάθεια να περιοριστούν οι ευρύτερες επιπτώσεις του συνδρόμου.

Ντελής Κων/νος
Ρευματολόγος – Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών
Ιατροπούλου & Δαγρέ
2Α Καλαμάτα,24100
2721304482, 6975026425

Ρευματολογία: Μια Αρχαία ειδικότητα σε Μοντέρνους καιρούς
του Ντελή Κων/νου

 
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΡΕΥΜΑΤΙΣΜΟΙ

Η ρευματολογία είναι η ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με την παθολογία του μυοσκελετικού συστήματος, δηλαδή τα οστά, τις αρθρώσεις, τους τένοντες, τους συνδέσμους και τους μυς. Με τον όρο ρευματικές παθήσεις εννοούμε όλες τις μη τραυματικές παθήσεις που συνοδεύονται από μυοσκελετικά συμπτώματα, όπως είναι ο πόνος , η διόγκωση των αρθρώσεων, η μυική αδυναμία κλπ.
Ο όρος ρευματολογία είναι σχετικά παραπλανητικός.Προέρχεται από τον Γαληνό ο οποίος πίστευε ότι οι ρευματικές παθήσεις οφείλονται στην ροή ( ρέω→ ρεύμα→ ρευματισμός) των 4 χυμών του ανθρωπίνου σώματος (αίμα, φλέγμα, κίτρινη και μέλαινα χολή). Η ειδικότητα της ρευματολογίας ασχολείται με 200 περίπου νοσήματα.

ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Οι ρευματικές παθήσεις υπολογίζεται, από επιδημιολογικές έρευνες που έχουν γίνει στον ελλαδικό χώρο, ότι αφορούν το 27% του γενικού πληθυσμού. Οι γυναίκες προσβάλλονται πιο συχνά από ό,τι οι άνδρες, αφού 34% των ενήλικων γυναικών και 20% των ενήλικων ανδρών πάσχουν από ρευματικές παθήσεις. Η συχνότητα των ρευματικών παθήσεων αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας από 4% στην ηλικιακή ομάδα των 19-28 ετών σε 52% στην ομάδα των 69 ετών και πάνω. Οι ρευματικές παθήσεις βέβαια μπορούν να προσβάλλουν ακόμα και τα παιδιά και στην ηλικία αυτή αποτελούν αντικείμενο της παιδορευματολογίας. Αποτελούν μείζον αίτιο απουσίας από την εργασία, ιατροφαρμακευτικής δαπάνης και μακροχρόνιας ανικανότητας για εργασία.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΥΧΝΟΤΕΡΕΣ ΡΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ

Τα ρευματικά νοσήματα ταξινομούνται αδρά σε 2 μεγάλες κατηγορίες. Τις ρευματικές παθήσεις που οφείλονται σε μηχανικά-εκφυλιστικά αίτια, που είναι και τα πιο συνηθισμένα, και στα αυτοάνοσα- φλεγμονώδη ρευματικά νοσήματα, που είναι λιγότερο συχνά αλλά και πιο σοβαρά. Στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται νοσήματα όπως η οσφυαλγία, η αυχεναλγία, οι παθήσεις του ώμου, η οστεοαρθρίτιδα, η ινομυαλγία ενώ στη δεύτερη περιλαμβάνονται οι κατεξοχήν ρευματοπάθειες, όπως είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα, η ουρική αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, τα νοσήματα του κολλαγόνου (συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, σύνδρομο Sjögren, δερματομυοσίτιδα, σκληρόδερμα κλπ), οι αγγειίτιδες. Τα νοσήματα της δεύτερης κατηγορίας είναι και τα πιο επικίνδυνα, αφού οι εκδηλώσεις τους δεν περιορίζονται στο μυοσκελετικό σύστημα αλλά μπορούν να προσβάλλουν και άλλα ζωτικά όργανα, όπως ο πνεύμονας, οι νεφροί, τα μάτια, το κεντρικό νευρικό σύστημα, το δέρμα, την καρδιά και πρακτικά οποιοδήποτε όργανο του ανθρώπινου σώματος. Τέλος ειδική αναφορά θα πρέπει να γίνει και σε μια ξεχωριστή κατηγορία νοσημάτων που ασχολείται η ρευματολογία, τα μεταβολικά νοσήματα των οστών, με κυριότερο εκπρόσωπο την οστεοπόρωση.

ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΤΟ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΟ
Σε γενικές γραμμές στο ρευματολόγο μπορεί να απευθυνθεί κάποιος με οποιαδήποτε ενόχληση από το μυοσκελετικό σύστημα. Τα πιο συνηθισμένα από αυτά είναι πόνος ή διόγκωση στις αρθρώσεις, πρωινή δυσκαμψία («πιάσιμο»), πόνος στη σπονδυλική στήλη, μυικοί πόνοι ή μυική αδυναμία. Ο ρευματολόγος θα αξιολογήσει το ιστορικό, την κλινική εξέταση και τυχόν εργαστηριακές εξετάσεις που θα χρειαστούν, για να οδηγηθεί στη διάγνωση. Από την άλλη, επειδή οι ρευματικές παθήσεις είναι συστηματικά νοσήματα με εκδηλώσεις από πολλά συστήματα, μπορεί να παραπεμφθούν στο ρευματολόγο ασθενείς από άλλες ιατρικές ειδικότητες (παθολόγους, δερματολόγους, οφθαλμίατρους, καρδιολόγους κλπ). Δερματικά οζίδια και εξανθήματα, ξηρότητα στο στόμα και στα μάτια, πυρετός, περικαρδίτιδα, φαινόμενο Raynaud, αιμωδίες, κεφαλαλγία, άσθμα, ρινίτιδα και πολλά άλλα μπορεί να αποτελούν εκδηλώσεις ρευματικών νοσημάτων που θα αξιολογηθούν πρώτα από άλλες ειδικότητες. Με τη σειρά του βέβαια ο ρευματολόγος πιθανώς να χρειαστεί τη βοήθεια άλλων ιατρικών και παραϊατρικών ειδικοτήτων για την πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του ρευματοπαθούς.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ
Τα ρευματικά νοσήματα αποτελούν συνήθως χρόνιες καταστάσεις και χρειάζονται χρόνια αγωγή και παρακολούθηση και στενή συνεργασία ιατρού-ασθενούς. Η βασική θεραπεία για τα ρευματικά νοσήματα είναι φάρμακα που επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα και στη διαδικασία της φλεγμονής. Τοπικές θεραπείες (π.χ. ενδοαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού ή κορτικοστεροειδών) αποτελούν επίσης ένα σημαντικό όπλο στα χέρια του ρευματολόγου. Παρεμβάσεις όπως η φυσικοθεραπεία, η άσκηση, η ψυχολογική στήριξη αποτελούν συμπληρωματικές δράσεις, που ωστόσο μπορεί να επιδράσουν θετικά στην ποιότητα ζωής του ασθενούς. Σε πιο προχωρημένα στάδια ή σε παραμελημένες καταστάσεις η ορθοπεδική χειρουργική παρέμβαση αποτελεί την μόνη δυστυχώς επιλογή. Για το λόγο αυτό η πρώιμη διάγνωση της ρευματικής νόσου και η έγκαιρη θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας.
Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1990 η θεραπευτική φαρέτρα του ρευματολόγου ήταν αρκετά φτωχή, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να βιώνουν στην καθημερινότητα τους έντονα συμπτώματα και πόνο και πολύ συχνά να προκαλούνται μόνιμες βλάβες στις αρθρώσεις, που οδηγούσαν σε παραμορφώσεις και όχι σπάνια στην αναπηρία. Από τη δεκαετία του 2000 ωστόσο, μια επανάσταση έχει πραγματοποιηθεί στην αντιμετώπιση των ρευματικών νοσημάτων με την εμφάνιση των βιολογικών θεραπειών. Πρόκειται για καινοτόμα φάρμακα (προϊόντα της βιοτεχνολογίας) που στοχεύουν επιλεκτικά μόρια-κλειδιά του ανοσολογικού συστήματος και της φλεγμονής και έχουν θεαματικά αποτελέσματα στην θεραπεία των ρευματικών παθήσεων. Τα προηγούμενα χρόνια τουλάχιστον 15 νέα σκευάσματα έχουν πάρει ένδειξη στο φάσμα της ρευματολογίας, ενώ τα επόμενα χρόνια αναμένονται αρκετά καινούρια, πολλά υποσχόμενα μόρια, που είναι στο στάδιο των κλινικών δοκιμών. Μέσω αυτής της καταιγιστικής ερευνητικής δραστηριότητας και της εφαρμογής της στην καθημερινή κλινική πρακτική, η ζωή των ρευματολογικών ασθενών έχει αλλάξει δραματικά προς το καλύτερο, εικόνες παραμορφωμένων αρθρώσεων εκλείπουν και είναι σίγουρο ότι το μέλλον μας επιφυλάσσει ευχάριστες εξελίξεις.

Ντελής Κων/νος
Ρευματολόγος – Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών
Ιατροπούλου & Δαγρέ 2Α Καλαμάτα,24100
2721304482, 6975026425

Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
του Ντελή Κων/νου

Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα εκδηλώνεται με διόγκωση στις μικρές αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών, άλγος και πρωινή δυσκαμψία. Τα συμπτώματα είναι εντονότερα το πρωί και συχνά οι ασθενείς ξαναβρίσκουν τη τη λειτουργικότητά τους πολλές ώρες μετά το πρωινό ξύπνημα.

Η πάθηση μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, από παιδιά μέχρι και υπερήλικες. Η πάθηση μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες μη αναστρέψιμες αρθρικές βλάβες σε σύντομο χρόνο, γι’ αυτό η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας.

Ψωριασική Αρθρίτιδα
του Ντελή Κων/νου

Η Ψωριασική Αρθρίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί στους ασθενείς με ψωρίαση ή οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Υπολογίζεται ότι 30% των ασθενών με ψωρίαση θα νοσήσουν σε κάποια φάση της ζωής τους. Η πάθηση μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα από τις περιφερικές αρθρώσεις αλλά και από την σπονδυλική στήλη.

Εκτός από το δέρμα και τις αρθρώσεις μπορεί να προσβληθούν τα νύχια, τα μάτια ή και το έντερο. Η σωστή αντιμετώπιση οδηγεί στην υποχώρηση τόσο των αρθρικών όσο και των δερματικών εκδηλώσεων της νόσου.

Ουρική Αρθρίτιδα
του Ντελή Κων/νου

Η Ουρική Αρθρίτιδα αποτελεί τη συχνότερη φλεγμονώδη αρθρίτιδα. Είναι γνωστή και ως ποδάγρα, διότι αρχικά προσβάλλει την άρθρωση ανάμεσα στο άκρο πόδι και το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού. Τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα οδηγούν στην εναπόθεση κρυστάλλων στις αρθρώσεις, οι οποίοι δημιουργούν την φλεγμονή. Η νόσος εκδηλώνεται με τη μορφή επώδυνων κρίσεων, κυρίως σε άντρες με χρόνια αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος. Εφόσον δεν υπάρξει σωστή αντιμετώπιση οι κρίσεις γίνονται συχνότερες και κρατούν περισσότερο ενώ σταδιακά αυξάνει και ο αριθμός των προσβεβλημένων αρθρώσεων.

Η θεραπεία στοχεύει στην πρόληψη των κρίσεων και στη ρύθμιση των επιπέδων ουρικού οξέος με διαιτητική και φαρμακευτική παρέμβαση.

Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος
του Ντελή Κων/νου

Ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος αποτελεί χρόνια αυτοάνοση νόσο με μια μεγάλη ποικιλία κλινικών εκδηλώσεων. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία αυτοαντισωμάτων που στρέφονται εναντίον οργάνων του ίδιου μας του οργανισμού. Αποτελεί πάθηση που προσβάλλει κυρίως γυναίκες νεαρής ηλικίας.

Εξελκώσεις στο στόμα, δερματικά εξανθήματα, φωτοευαισθησία, υγρό στην καρδιά ή τον πνεύμονα, αναιμία και πολλά άλλα μπορούν να αποτελέσουν συμπτώματα της πάθησης. Ακριβώς λόγω της μεγάλης ποικιλομορφίας των συμπτωμάτων η διάγνωση δεν είναι πάντα εύκολη. Η θεραπεία μπορεί να περιορίσει την «επίθεση» του ανοσοποιητικού συστήματος στον οργανισμό του πάσχοντος και θα οδηγήσει σε ύφεση των συμπτωμάτων.